تا چه حدی با بازار مالیاتی آشنایی دارید؟ بیشتر افرادی که در ایران کسب و کار خود را راه‌اندازی کرده‌اند، تا حدودی با اصطلاحات مالیاتی ایران آشنا هستند. یکی از همین اصطلاحات جدیدی که روی کار آمده، معاملات فصلی خواهد بود. این روند مالیاتی در سال‌های اخیر جدی‌تر از قبل اعمال می‌شود. در واقع سخت‌گیری دولت بر روی این نحوه ابراز درآمد بیش از سایر فرآیندها خواهد بود.
ناگفته نماند تمامی مشاغل ملزم به پرداخت این صورت معاملات نیستند. گروه بین‌المللی میثم طی این راهنما چگونگی ثبت این صورت معاملات، نحوه ارسال، و کاربردهای مختلف آن را برای شما شرح می‌دهد. همچنین گروه میثم قصد دارد انواع معافیت‌ها را بازگو کند. برای رسیدن به پاسخ انواع سوالات خود در مورد صورت‌های فصلی، این مقاله را دنبال کنید.
معاملات فصلی چیست؟
سازمان امور مالیاتی کشور برای دریافت نتیجه بهتر از روند ارزیابی مالیات مشاغل مختلف، معاملات فصلی را روی کار آورد. با کمک این صورت‌های معاملاتی دقتی بیشتر در روند ارزیابی خواهند داشت. بنابراین شفافیت ابراز درآمد انواع مشاغل نیز افزایش می‌یابد. در نظر داشته باشید این صورت‌های معاملاتی برای بازه‌های زمانی کوتاه‌مدت کاربرد دارند.
همان‌طور که از نام این طرح مشخص است، طی هر فصل مالکان انواع مشاغل باید درآمد خود را به سازمان امور مالیاتی ابراز کنند. این روند به تازگی و طی چند سال گذشته ایجاد شد و به صورت قانونی به مرحله اجرا درآمده است. صاحبان انواع کسب و کارها باید به صورت فصلی درآمد معاملاتی خود را در اختیار سازمان امور مالیاتی بگذارند.
به زبان ساده‌تر، به تمامی معاملاتی که اشخاص حقیقی یا حقوقی طی مدت زمان کوتاه و معینی انجام می‌دهند، صورت معاملاتی فصلی گفته می‌شود. از آنجاییکه هر فصل 3 ماه طول می‌کشد، دوره این صورت‌ها نیز 3 ماهه خواهد بود. به خاطر داشته باشید، افراد هم باید اطلاعات معاملات خود و هم اطلاعات فرد مقابل را در اختیار سازمان امور مالیاتی بگذارند.
معاملات فصلی چه قانونی دارند؟
می‌توان گفت معاملات فصلی نیز جزء مجموعه‌های مالیات مستقیم محسوب می‌شوند. مالکان کسب و کار که موظف به پرداخت این نوع صورت‌های معاملاتی هستند باید از تک تک مبادلات خود صورتحساب داشته باشند. در ضمن تمامی این صورتحساب‌ها باید با شماره اقتصادی آنها ثبت شده باشد. پیش از این نیز گفتیم اطلاعات فرد مقابل نیز مهم است.
فراموش نکنید، صورت‌های معاملاتی فصلی نیز همانند سایر فرآیندهای مالیاتی ایران، قالب مشخصی دارند که فرد موظف باید فهرست 3 ماهه صورتحساب‌های مالیاتی خود را در آن قالب خاص برای سازمان امور مالیاتی کشور ارسال کند. همان‌طور که گفتیم شماره اقتصادی فرد موظف یکی از مهم‌ترین و ضروری‌ترین موضوعات است.
در صورتی که شماره اقتصادی را وارد نکنند، درواقع از قانون این نوع فرآیند معاملات تخطی کرده‌اند. البته این موضوع نیز راه چاره‌ای دارد. اگر کد اقتصادی مالک کسب و کار در دسترس نباشد، می‌توان از کد ملی او نیز استفاده کرد. برای شرکت‌ها یا اشخاص حقوقی نیز می‌توان از شناسه ملی آنها کمک گرفت.
چه موضوعاتی شامل معاملات فصلی می‌شوند؟
سامانه الکترونیکی سازمان امور مالیاتی کشور بهترین خدمات را به اشخاص حقوقی و حقیقی ارائه می‌دهد. در ضمن این نوع سامانه برای تسهیل روند اجرای دستور‌العمل‌های مالیاتی راه‌اندازی شد. اما در این سامانه باید کدام موضوعات معاملاتی را ثبت کرد:
- انواع خرید و فروش
- انواع قراردادها
- انواع صادرات
- انواع واردات
- پیمانکاری، حق‌العمکاری، و مدیریت پروژه
- بیمه
- اجاره
تمامی این موضوعات را باید بعد از یک دوره 3 ماهه محاسبه کرد و نتیجه درآمد خود را تا 45 روز بعد از هر فصل در اختیار این سامانه الکترونیکی سازمان امور مالیاتی کشور گذاشت.
روش‌های ثبت معاملات فصلی
بعد از اینکه با معاملات فصلی و قوانین آن تا حدودی آشنا شدید، حالا نوبت به روش و نحوه ثبت این صورت‌های مالیاتی می‌رسد. به طور کلی برای ثبت و البته ارسال صورت‌های معاملاتی فصلی به 2 روش می‌توان اقدام کرد. در ادامه این 2 روش را به صورت خلاصه شرح می‌دهیم:
ثبت آنلاین
اگر جز افرادی هستید که پیش‌تر در سامانه الکترونیکی این سازمان ثبت‌نام کرده‌اید و مراحل پیش ثبت‌نام را پشت گذاشته‌اید، می‌توانید از روش ثبت آنلاین استفاده کنید. برای استفاده از این روش باید از مرحله اعتبارسنجی نیز با موفقیت گذشته باشید. در مرحله دوم نیز کد کاربری و رمز عبور خود را دریافت می‌کنید.
با پشت سر گذاشتن تمامی این مراحل و در راستای ثبت و ارسال صورتحساب‌های معاملاتی خود باید به سامانه وارد شوید و فرم‌های مورد نظر را برحسب نوع کسب و کار خود پر کنید. انواع گزارشات را می‌توان به این روش ثبت و ارسال کرد که در زیر 8 مورد از این گزارشات را نام می‌بریم:
- گزارش خرید و فروش
- گزارش اطلاعات پیمانکاری در قراردادهای بلند مدت
- گزارش کارفرما در قراردادهای بلند مدت
- گزارش عرضه به مصرف‌کننده نهایی
- گزارش صادرات و واردات
- گزارش پیمانکاری و حق‌العمل‌کاری
- گزارش اجاره
- گزارش پیش‌فروش
ثبت آفلاین
اگر کسب و کار اینترنتی دارید و به روش غیر حضوری کالاهای خود را خرید و فروش می‌کنید، ثبت آفلاین برای شما مناسب خواهد بود. پیش از اقدام برای ثبت صورتحساب معاملاتی فصلی خود، با متخصصین این حوزه هماهنگ شوید. سپس قالب‌ها و فرم‌های مورد نظر و مربوط به کسب و کار خود را از سامانه اینترنتی سازمان امور مالیاتی کشور دریافت کنید.
با کمک سیستم رایانه‌ای خود می‌توانید این فرم‌ها را دریافت و پر کنید. با تکمیل فرم‌های مربوطه می‌توانید اطلاعات و جزئیات معاملات خود را به صورت یکجا و از طریق نرم‌افزار ارسال اطلاعات، برای سازمان امور مالیاتی کشور بفرستید. در ازای ارسال این اطلاعات می‌توانید رسید نیز دریافت کنید.
در اسناد معاملات فصلی چه اطلاعاتی ثبت می‌شود؟
تمامی افرادی که در کشور ایران مشغول کسب و کار خود هستند، باید معاملات خود را براساس استانداردهای سازمان امور مالیاتی کشور پیش برند. همان‌طور که گفتیم تمامی صورتحساب‌های معاملاتی باید دارای کد اقتصادی اشخاص حقیقی یا حقوقی باشد. شاید برایتان سوال شود که چه اطلاعاتی را باید در این اسناد معاملاتی فصلی ثبت کنید؟
اگر برای ثبت گزارشات صادرات و واردات خود قصد دارید اقدام کنید، باید شماره کوتاژ اظهارنامه گمرکی و همچنین کد گمرکی ترخیص‌کننده را وارد نمایید. در صورتی که حوزه فعالیت شما واردات است، باید شماره اختصاصی فرد و فروشنده خارجی را نیز وارد کنید. اطلاعات دیگر نیز باید ثبت شود که بستگی به نوع پرونده شما دارد.
اگر برای ثبت گزارش معاملات ارزی خود اقدام می‌کنید، باید مبالغ ارزی، نوع ارز، معادل ریالی معامله انجام‌شده، نرخ برابری ارز، و سایر اطلاعات ارزی را در این صورتحساب وارد کنید. به طور کلی اسناد درآمدی حاصل از معاملات ارزی شما باید در فهرست معاملات فصلی قرار بگیرد.
چه افرادی موظف به پرداخت معاملات فصلی هستند؟
اگر اطلاعات کمی در مورد معاملات فصلی داشته باشید، ممکن است فکر کنید که هر حوزه فعالیتی موظف به پرداخت این صورتحساب‌های معاملاتی است. باید گفت بدین‌گونه نیست، به طور کلی تنها 3 گروه از افراد حاضر در بازار ایران موظف به پرداخت این صورتحساب‌های معاملاتی فصلی هستند:
- شرکت یا اشخاص حقوقی
- مشاغل گروه اول یا اشخاص حقیقی
- مشاغلی که موظف به پرداخت ارزش افزوده هستند
این افراد باید گزارش شغلی و درآمدی خود را طی دوره 3 ماهه در اختیار سازمان امور مالیاتی کشور بگذارند. در نظر داشته باشید، ارزش افزوده و این صورت‌های معاملاتی با یکدیگر فرق دارند. در مالیات ارزش افزوده مبلغ جداگانه‌ای از مالک کسب و کار دریافت می‌شود اما در این نوع صورت‌های فصلی هیچ مبلغ اضافه‌ای نمی‌گیرند.
انواع معافیت از معاملات فصلی
با وجود تمام سخت‌گیری‌های دولتی در مورد ارائه صورتحساب معاملات فصلی، استثناهایی نیز وجود دارند که از ارائه این نوع صورت حساب‌ها معاف هستند. این استثنائات حتی شامل معاملات ارزی نیز می‌شوند. می‌توان گفت موارد معاف از این صورتحساب‌های معاملاتی در 2 گروه معافیتی قرار دارند که در ادامه به طور خلاصه این گروه‌ها را نام می‌بریم:
موارد معافیت از درج شماره اقتصادی در ثبت صورتحساب‌های معاملات فصلی
- عرضه خدمات و فروش محصولات به مشتری نهایی
- مشاغل مربوط به حوزه‌های دامپروری، پرورش ماهی، کشاورزی، پرورش زنبور عسل، و غیره
- اشخاص حقیقی که درگیر معاملات بسیار کوچک هستند
- خریدارانی که از ارگان‌ها و نهادهای دولتی خدمات یا محصول مورد نظر خود را دریافت می‌کنند
موارد معافیت از ارائه صورتحساب معاملات فصلی
- خرید و فروش اوراق بهادار
- سودهای بانکی و صندوق‌های حمایتی کشاورزی
- تسهیلات موسسات اعتباری و صندوق‌های قرض‌الحسنه
- جوایز و هدایای بلاعوض
- جریمه، خسارت، عوارض، یا مالیات
- آبونمان‌های قبوض و شارژ ساختمان نیز نیازی به ارائه صورتحساب ندارند
مهلت ارسال معاملات فصلی
تا به اینجای مقاله، چندین بار به دوره 3 ماهه معاملات فصلی اشاره کردیم. به طور کلی هر کسب و کار باید سالی 4 بار صورتحساب معاملاتی خود را در اختیار سازمان امور مالیاتی کشور قرار دهد. ثبت گزارش‌های فصلی از فصل بهار شروع می‌شود و تا پایان زمستان ادامه دارد. اما زمان دقیق ارسال این صورتحساب‌ها چه تاریخی است؟
فراموش نکنید تا 45 روز بعد از پایان هر فصل برای ارسال این صورتحساب‌ها مهلت دارید. برای مثال بعد از اتمام فصل تابستان، تا 15 ماه مهر مهلت دارید تا صورتحساب معاملاتی فصلی خود را ارسال کنید. در بعضی موارد استثناهایی وجود دارد و با تایید وزیر امور اقتصادی گاهی مهلت ارسال این صورتحساب‌های فصلی افزایش می‌یابد.
جریمه عدم ارسال معاملات فصلی
همان‌طور که گفتیم دولت برای دریافت معاملات فصلی سخت‌گیری زیادی دارد. به عبارت دیگر مالیات‌های مستقیم همیشه مورد توجه سازمان امور مالیاتی کشور است. در صورت مشاهده هرگونه تخلف در ارائه صورتحساب مالیاتی فصلی یا عدم ارائه آن، شخص خاطی باید جریمه بپردازد. همچنین عدم ارائه کد اقتصادی نیز از دیگر مسائل موجود در این صورتحساب‌ها است.
در بعضی از موارد افراد از کد اقتصادی سایرین برای صورتحساب‌های خود استفاده می‌کنند. در نظر داشته باشید اگر کد اقتصادی خود را به سایرین بدهید تا در صورتحساب معاملاتی خود از آن استفاده کنند، باز هم شما خاطی خواهید بود. بنابراین باید 10 درصد از مبلغ کد معامله را به عنوان جریمه بپردازید.
در صورتی که صورتحساب معاملاتی فصلی خود را دیرتر از زمان اعلام‌شده ارسال کنید، باز هم مشمول جریمه می‌شوید. ارسال دیرهنگام یا بعد از اتمام مهلت ارسال موجب جریمه شدن کسب و کار شما می‌شود. ارسال دیرهنگام مدارک یا نقص در مدارک نیز می‌تواند مشمول جریمه نقدی باشد.
